ZAGRODA - MUZEUM WSI MARKOWA
Towarzystwo Przyjaciół Markowej
Za sprawą łaski lub przeoczenia
Bóg zostawił dla nas na ziemi zakątki raju.
Richard Paul Evans
Wyprawa na Roztocze
Pierwszy weekend października przewodnicy i sympatycy TPM spędzili na Roztoczu. Było dość zimno i mokro, ale nie traciliśmy ducha. Roztocze to urokliwa kraina z bogatą kresową historią i kulturą. Opowiadał nam o tym z wielką pasją i zaciekawieniem przewodnik pan Adam Momot. W Szczebrzeszynie zwiedziliśmy synagogę i cerkiew, ale chrząszcza nie było słychać . Za to w Zamościu przywitał nas korowód myśliwych świętujących ogólnopolski dzień patrona Św. Huberta. To taka miła niespodzianka tego dnia. Zgodnie z planem zwiedziliśmy Zamość i Krasnobród. Po trudach całego dnia odpoczywaliśmy w Józefowie. W niedzielę zatrzymaliśmy się na Mszy Św. w zabytkowym kościele w Górecku Kościelnym. Zwierzyniec był kolejnym etapem naszej eskapady. To atrakcyjne miasteczko Zamojskich, wiąże się z nim również historia królowej Marysieńki. Roztocze pożegnaliśmy w Józefowie z wieży widokowej usytuowanej przy kamieniołomie.
Najważniejsze jest, by gdzieś istniało to, czym się żyło: i zwyczaje, i święta rodzinne.
I dom pełen wspomnień. Najważniejsze jest, by żyć dla powrotu.
Antoine de Saint-Exupery
Ślabant – taki sobie zwyczaj
W upalną sobotę 31 sierpnia zorganizowaliśmy przeszkodę dla orszaku weselnego wyruszającego z domu gospodarzy wesela Marty
i Grzegorza Szylarów do Szówska. Ich syn Tomasz wybrankę serca znalazł w odległym Szówsku.
Bawiliśmy się już przy układaniu scenariusza do tego wydarzenia, a później przy przygotowaniu rekwizytów i głównym wystąpieniu.
Były dygresje do zawodu Pana Młodego jak również do ”pasji” gospodarzy.
Ps. Ło downi to nikomu nawet do łba by nie przyszło, żeby szukać baby po łobcych wsiach.
Maria Ryznar-Fołta
Nie ma szczęścia dla człowieka ,
Jeżeli się nim z drugim podzielić nie może.
Józef Ignacy Kraszewski
Wakacyjna wizyta uczestników Oazy Rodzin wraz z księdzem Witoldem Burdą
w naszej Zagrodzie
24 sierpnia gościliśmy w Markowej wakacyjną Oazę Rodzin z Helusza. Ksiądz Witold Burda postulator procesu beatyfikacyjnego Rodziny Ulmów swoje wakacje w Polsce przeżywa prowadząc rekolekcje dla tychże rodzin. Jeden dzień uczestnicy rekolekcji spędzili w Markowej na Eucharystii w naszym kościele parafialnym, w Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej i u nas w Zagrodzie. Wśród gości była pani Barbara Nowak Małopolska Kurator Oświaty, dziennikarka Magdalena Korzekwa –Kaliszuk z mężem Zbigniewem oraz 30 małżeństw z dziećmi z różnych stron Polski.
Minęło 75 lat od tragicznych wydarzeń w Markowej, gdy 24 marca nad ranem niemieccy policjanci rozstrzelali Rodzinę Ulmów z siedmiorgiem dzieci i ośmioro osób pochodzenia żydowskiego. Tragiczne losy Rodziny Ulmów i Goldmanów tak przerażały markowian, że głośno o tym nie mówiono przez prawie pół wieku. Holokaust objął swym zasięgiem nie tylko Żydów, ale dotyczył też Polaków, którzy najzwyczajniej po ludzku pomagali przeżyć prześladowanym, co Niemcy zawsze karali śmiercią.
Postawa Ulmów jednych zadziwia, innych zachwyca. Nasi goście chcą od Ulmów czerpać siłę i moc w świecie odwróconych znaczeń, manipulacji, pogmatwanych wartości i upadku autorytetów.
Maria Ryznar-Fołta
Jubileusz 40-lecia Towarzystwa Przyjaciół Markowej
Dzień Otwartych Drzwi
W niedzielę 7 lipca podczas Dnia Otwartych Drzwi członkowie TPM świętowali 40-lecie założenia Towarzystwa. Na uroczystości przybyło wielu znakomitych gości. Wśród nich byli: Poseł na Sejm RP Kazimierz Gołojuch, Wiceprezes IPN Mateusz Szpytma, Marszałek Województwa Podkarpackiego Władysław Ortyl, członek Sejmiku Województwa Podkarpackiego Bogdan Romaniuk, konserwator Oddziału Rzeszowskiego Bartosz Podobny, Wicestarosta Powiatu Łańcuckiego Barbara Pilawa-Kraus, Wójt Gminy Markowa Mirosław Mac , Dyrektor Muzeum Polaków Ratujących Żydów Podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów Anna Stróż-Pawłowska oraz wielu sympatyków i turystów. Cieszyliśmy się z uczestnictwa w imprezie współzałożyciela Towarzystwa Michała Pelca, długoletniego Włodarza Gminy Markowa i Józefa Bąka członka pierwszego Zarządu. Byli również wśród nas starsi członkowie , którzy budowali Zagrodę i rozrzewnieniem w oku wspominali założyciela Towarzystwa Tadeusza Ruta i pierwsze lata pracy.
Z okazji jubileuszu 40-lecia Towarzystwa w Muzeum –Zagrodzie Wsi Markowa możemy oglądać wystawę fotograficzną „Moja wieś Markowa”- Fotografia społeczności wiejskiej z lat 1946- 1979 Tadeusza Rusinka i Adama Kołodzieja.
Maria Ryznar-Fołta
Światowy Dzień Dziergania
8 czerwca w naszej Zagrodzie zorganizowano obchody Światowego Dnia Dziergania w miejscach publicznych w scenerii starych, chłopskich chałup, w klimacie dawnej wsi.
Popularyzacja ręcznych robótek : szydełkowania czy robienia na drutach to stwarzanie nowej przestrzeni dla tych, którzy mogą i chcą swój czas wykorzystać pożytecznie i twórczo. Uczestniczki warsztatów wykazały się niezwykłą pomysłowością tworząc różne dzieła od serwetek, szali począwszy, a skończywszy na kapeluszach i torebkach. Czas spotkania umilały kapele: Malawianie i Markowianie. Pomysłodawcą spotkania była Irena Pelc- Kozłecka, a realizatorem Centrum Kultury Gminy Markowa.
Maria Ryznar-Fołta
Nowe spojrzenie i nowe doświadczenia z wycieczki do Lublina, Kozłówki i Dęblina.
W sobotę 25 maja w ulewnym deszczu wyruszyliśmy do Lublina. Deszcz okazał się przelotny, a podczas całej ,dwudniowej wyprawy doświadczyliśmy wymarzonej pogody. Lublin to piękne miasto z bogatą historią i architekturą. Nasza rodaczka pani Maria Balawejder-Kantor podzieliła się z nami urokiem starego miasta.
W Lublinie obejrzeliśmy też Muzeum Wsi Lubelskiej. W dużym powierzchniowo skansenie oglądaliśmy zabudowę dawnych dworów, wsi i miasteczek Lubelszczyzny.
W niedzielę zwiedziliśmy Muzeum Zamoyskich Kozłówce. Po czym w pięknych parkowych alejkach podziwialiśmy urok Pałacu i otoczenia.
Interesujący przekaz dziejów lotnictwa wojskowego okresu międzywojennego, czasów II wojny światowej , czasów PRL-u i współczesnych poznaliśmy w Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. Wracając głosowaliśmy już na Podkarpaciu w Kamieniu.
Maria Ryznar-Fołta
Chwalcie z nami Panią Świata …..
Majówki - tradycja śpiewania i grania pieśni Maryjnych przy kapliczkach w Markowej. W tym roku nasza orkiestra zainicjowała Majówki koncertem pieśni Maryjnych przy kościele po nabożeństwie majowym w dniu 1 maja. Dziękujemy panu Kapelmistrzowi i Orkiestrantom za przywracanie w Markowej tej pięknej tradycji.
Zapraszamy na Majówki do Skansenu.
W majowe piątki od godziny 19.00 będziemy śpiewać Litanię Loretańską i słuchać pieśni wykonaniu naszej orkiestry.
Maria Ryznar-Fołta
Niech się święci – Trzeci Maj
Święto Narodowe i Matki Bożej Królowej Polski uczciliśmy w Gminie Markowa razem ze Świętem Strażaków - Św. Florianem. Do obchodów włączyła się Orkiestra Dęta i Strażacy z całej Gminy.
W tym dniu przed Tablicą Pamiątkową przy Urzędzie Gminy Poseł na Sejm RP Kazimierz Gołojuch i Wójt Gminy Mirosław Mac złożyli kwiaty przy asyście Strażackich Pocztów Sztandarowych oraz Pocztów: Solidarności Rolników Indywidualnych i Towarzystwa Przyjaciół Markowej.
Po uroczystej Mszy Św. Centrum Kultury i Parafia w Markowej proponowali mnóstwo atrakcji. Było rozpoczęcie sezonu Motocyklistów, były parady Turków, okolicznościowa akademia i festyn. Pogoda tego dnia nie była zbyt łaskawa, ale mimo tego amatorów imprez nie brakowało.
Przez cały weekend majowy drzwi naszej Zagrody były otwarte.
Maria Ryznar-Fołta
Per aspera ad astra.
Łacińskie
Muzeum –Zagroda Wsi Markowa - laureatem nagrody „Zabytek Zadbany ”
W dniu 24 kwietnia 2019 r podczas obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w Gdyni odebraliśmy prestiżową Nagrodę „Zabytek Zadbany ” w kategorii -Rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu. Radość nasza była wielka i dzielił ją z nami Wójt Gminy Markowa –Mirosław Mac.
Zapał i entuzjazm członków Towarzystwa Przyjaciół Markowej oraz idące za tym wzmagania na rzecz ratowania dziedzictwa naszej małej Ojczyzny Markowej w przeciągu 40 lat działalności zostały zauważone i nagrodzone.
Maria Ryznar-Fołta
Jesteśmy nominowani w Konkursie „Zabytek zadbany 2019”
„Zabytek Zadbany" to ogólnopolski konkurs Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków. Celem konkursu jest promocja opieki nad zabytkami, poprzez propagowanie najlepszych wzorów konserwacji, utrzymania i zagospodarowania zabytków. Procedurę konkursową prowadzi Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Zwycięzców konkursu "Zabytek Zadbany" poznamy podczas uroczystej gali Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków 24 kwietnia.
Obrady Jury odbyły się 27-28 marca 2019 r.
Jury poddało ocenie jakość i zakres prac budowlanych, konserwatorskich, restauratorskich, rewaloryzacyjnych prowadzonych przy zabytkach zgłoszonych do konkursu. Podczas obrad wyłoniono następującą listę nominowanych:
Kategoria A: utrwalenie wartości zabytkowej obiektu
Nominacje:
Bobowa, kościół Świętej Zofii (woj. małopolskie)
Nowy Wiśnicz, zakład karny w dawnym klasztorze karmelitańskim (woj. małopolskie)
Szczecin, willa Georga Grawitza, obecnie siedziba Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Tadeusza Szeligowskiego
Warszawa, szkoła Stowarzyszenia „Rodzina Wojskowa”, obecnie Szkoła Podstawowa Specjalna nr 123 im. Kornela Makuszyńskiego
Kategoria B: rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu
Nominacje:
Chrzęsne, zespół pałacowo-parkowy (woj. mazowieckie)
Jankowice, pałac w zespole pałacowo-parkowym (woj. wielkopolskie)
Markowa, Zagroda – Muzeum Wsi Markowa (woj. podkarpackie)
Zatonie, trwała ruina pałacu (woj. lubuskie)
Kategoria C: adaptacja obiektów zabytkowych
Nominacje:
Gdańsk, prochownia Stara Apteka, obecnie scena „Stara Apteka” Teatru Wybrzeże
Kościerzyna, dworzec kolejowy, obecnie miejsce obsługi podróżnych i przestrzeń biurowo-wystawiennicza (woj. pomorskie)
Ruda Śląska, dworzec kolejowy, obecnie Miejska Biblioteka Publiczna „Stacja Biblioteka” (woj. śląskie)
Wrocław, kamienica przy Placu Solnym 4, obecnie siedziba fundacji i ośrodka kultury OP ENHEIM
Kategoria D: architektura i budownictwo drewniane
Nominacje:
Duszniki-Zdrój, młyn papierniczy – Muzeum Papiernictwa (woj. dolnośląskie)
Jawor, Kościół Pokoju (woj. dolnośląskie)
Żołędowo, kościół Podwyższenia Krzyża Świętego (woj. kujawsko-pomorskie)
Kategoria E: zabytki techniki
Nominacje:
Biedrusko, wodociągowa wieża ciśnień (woj. wielkopolskie)
Chełmża, wodociągowa wieża ciśnień (woj. kujawsko-pomorskie)
Leszno, wiatrak koźlak „Czesław” (woj. wielkopolskie)
Wieliczka, komora Jezioro Wessel na III poziomie Kopalni Soli „Wieliczka” (woj. małopolskie)
Kategoria specjalna F: właściwe użytkowanie i stała opieka nad zabytkiem
Laureaci:
Gliwice, kościół Świętego Jerzego (woj. śląskie)
Zerwana, kaplica Świętego Jana Nepomucena (woj. małopolskie)
Zarząd TPM składa podziękowania wszystkim , którzy zaangażowali się w przygotowanie materiałów do konkursu. Szczególne podziękowania kierujemy do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków –Oddział w Rzeszowie i całego zespołu za skompletowanie dokumentacji do Konkursu.
Maria Ryznar-Fołta
Wszystko ma swój czas,
i jest wyznaczona godzina
na wszystkie sprawy pod niebem. koh3,1
Przyszedł czas ,aby zająć się pracami wykończeniowymi przy chałupie Szylarów.
Obiekt ten nabrał „rumieńców ” już po ogrodzeniu działki nowym , drewnianym płotem. Obecnie wykonane zostały posadzki pod podłogi. To dobry start w tym sezonie zachęcający nas do dalszych działań.
Maria Ryznar-Fołta
Jeśli zapusty pogodne bywają ,
Świąt Wielkanocnych tak się spodziewają.
Na zakończenie karnawału, na „zapusty” w dniach 4 i 5 marca 2019roku odbywały się spotkania klas ósmych w Skansenie z seniorami Towarzystwa. Edward Szpytma z małżonką Zofią i Franciszek Rut wspominali dawne czasy. Mówiliśmy o tym jak się kiedyś młodzi bawili , jak ciężko pracowali i jak często
o ich wyborach życiowych decydowali rodzice. Młody chłopak miał baczyć na powiedzenie rodzica: na ładnej gębie pszenicy nie posiejesz.
Młodzież z wychowawczyniami: p. Ewą Nowak i p. Marią Małek zwiedzały naszą Zagrodę.
Zachęcaliśmy młodzież do współpracy z Towarzystwem zapraszając na niedzielne spotkania wakacyjne.
Maria Ryznar-Fołta
Chwała Bogu na wysokościach,
a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania.
Łk. 2,14
Na Szczęście, na zdrowie na ten Nowy Rok…
Na dobre w progi naszego Skansenu weszła tradycja wspólnego śpiewania kolęd. W sobotę 21 stycznia 2019 roku licznie zgromadzeni członkowie TPM i zaproszeni goście spotkali się ,aby śpiewać kolędy. Zaproszonych gości powitała Prezes Towarzystwa Maria Małek. Cieszyliśmy się z obecnością wśród nas Wójta Gminy –Mirosława Maca. Członek Zarządu Powiatu – Dyrektor CKGM Jan Kilian służył nie tylko akompaniamentem akordeonowym i ale też wraz małżonką Marią przewodzili śpiewaniu kolęd. Wśród zaproszonych gości pojawili się: Krzysztof Szczypek z żoną Teresą i Mikołaj Kornecki z żoną Joanną. Obaj panowie pracowali dla Towarzystwa jako projektanci naszych obiektów muzealnych. Spotkanie przebiegało w przyjacielskiej atmosferze przy wspomnieniach nawiązujących do wielkiego wysiłku założycieli i budowniczych Zagrody, a w szczególności Tadeusza Ruta – wieloletniego Prezesa.
Maria Ryznar-Fołta
Tylko fotografie nie liczą się z czasem
pokazują babcię jak chudą dziewczynkę
z wiosną na czerwonych gałęziach wikliny
jej piłkę sprzed pół wieku i wróble jak liście…
ks. J.Twardowski
Markowa w fotografii Tadeusza Rusinka
Powracamy do nie tak bardzo odległej historii - lata pięćdziesiąte poprzedniego stulecia. W dniu 15 stycznia w Sali CKGM rozpoznawaliśmy wydarzenia i osoby biorące w nich udział z fotografii Rusinka z 1955 roku. Korzystając z rzutnika wyświetlaliśmy na dużym ekranie stare fotografie. Wśród rozpoznających byli : Zosia i Edek Szpytmowie, Antek i Zosia Olbrychtowie, Wiesiek Homa, Jan Kilian, Edek Bar, Jasiu i Hela Kochmańscy, Franek Balawejder, Romek Kluz. Zebrani rozpoznawali miejsca, wydarzenia i osoby. Jednak nie udało się w pełni zidentyfikować wszystkich. Zapisy prowadziła Halinka Kud i Maria Ryznar- Fołta. Czeka nas wiele pracy . Zdjęć jest około 3000 szt.
Zapraszamy chętnych do współpracy przy identyfikacji fotografii.
Maria Ryznar-Fołta
Niech bezgraniczna Miłość płynąca z betlejemskiego żłóbka gości każdego dnia w naszych sercach.
Błogosławionych Świąt Bożego Narodzenia i Szczęśliwego Nowego Roku życzy
zarząd Towarzystwa Przyjaciół Markowej.
Kolorowe „Pająki”
W trosce o zachowanie tradycji w ramach współpracy z naszą Szkołą Podstawową zorganizowaliśmy warsztaty adwentowe. Młodzież klas szóstych z wychowawczyniami: p. Magdaleną Grzybowską -Rogala i p. Renatą Olbrycht odwiedziła nasz Skansen. Uczniowie spotkali się z seniorami TPM i instruktorką Martą Szylar prowadzącą naukę robienia dekoracyjnych pająków. Jak się okazało, wbrew pozorom robienie pająków nie jest prostym zajęciem. Wymaga dużej cierpliwości i wytrwałości. Warsztaty pokazały zainteresowanie grupy tworzeniem tego typu przedświątecznych ozdób . Nasi seniorzy zaprezentowali stare ozdoby choinkowe i opowiadali o tym jak to drzewiej bywało w oczekiwaniu na Boże Narodzenie. W tym czasie przygotowaniom do świąt podporządkowano wiejskie zajęcia w gospodarstwie i w domu. W adwentowe wieczory dzieci i kobiety, a zwłaszcza panny troszczyły się o wystrój dekoracyjny chałupy i jej estetykę. Ładnie zdobione różnoraką plastyką wnętrze świadczyło o zręczności oraz wpojonej potrzebie porządku i czystości dziewczyny, co stanowiło atut w oczach kawalerów. Do wykonania ozdób używano łatwo dostępnych materiałów: słomy, orzechów, wydmuszek jaj, kolorowych papierów i bibuł. Z surowców powstawały rozmaite ozdoby choinkowe i stroiki do wiejskich izb. W Markowej niemal w każdej izbie wisiały piękne, kolorowe pająki. Konstrukcje pająków zadziwiały swoją oryginalnością i urokiem. Liturgia Kościoła splatała się z chłopskimi wierzeniami i zwyczajami owocując religijnością i sposobami świętowania niepowtarzalnymi jak cała polska kultura ludowa.
Maria Ryznar-Fołta
100-lecie odzyskania Niepodległości – 11 listopada 2018
Wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych
W niedzielne popołudnie licznie zgromadzeni mieszkańcy Markowej kontynuując świętowanie 100- lecie Odzyskania Niepodległości zebrali się w CKGM. Zebranych przywitała Pani Maria Małek Prezes Towarzystwa Przyjaciół Markowej.
Ks. Damian Toczek i pan Wiesław Wiglusz z córką Elżbietą poprowadzili wspólny śpiewanie Pieśni Patriotycznych.
Teksty śpiewanych pieśni wyświetlone przez Łukasza Kielara na dużym ekranie przypominały zapomniane strofy.
Udział w spotkaniu to mała cząstka naszej powinności wobec Ojczyzny, naszej ziemi. Tu wzrastamy, tu są groby naszych przodków, tu są nasze korzenie, tu jest nasza Ojczyzna-Matka. A Matce należy się szczególny szacunek.
Maria Ryznar-Fołta
Jesienne porządki
Jesień to czas przemijającego i spadającego uroku letnich dni. Ten „urok” opadł właśnie obficie na terenie naszej Zagrody. Było co robić, ale było też z kim pracować.
Zespół czternastoosobowy wyposażony w dobry humor i pogodę ducha powalczył skutecznie z „pierzyną” liści usłanych po wszystkich zakamarkach na terenie Skansenu. Pracowaliśmy nie tylko my, ale także maszyny wspomagające i dmuchawa do liści o której pomyślała Grażynka Bar. Gospodarz był zadowolony i my też.
Dziękowaliśmy sobie wzajemnie za miłą współpracę.
Maria Ryznar-Fołta
"Cierpliwość, wytrwałość i pot
tworzą niepokonaną kombinację sukcesu."
Napoleon Bonaparte
Wiecha na ogrodzeniu Zagrody- Skansenu.
Przychylność Niebios i życzliwość ludzka sprzyja tym, którzy kochają pracę i ludzi. Rok temu przygotowaliśmy bale olchowe z przeznaczeniem na wyrób sztachet. Dzisiaj świętujemy. To dzięki uporowi i ciągłym zmaganiom Edwarda i Józefa Szpytmy, Tadeusza i Franciszka Balawejdera, Adama Bąka, Ryszarda Szpunara, Wacka Szpytmy, Staszka Czady, Józefa Flejszara, Józefa Rejzera ,Andrzeja Gonciarza, Franciszka Cyrana mamy nowe ogrodzenie wokół obiektów muzealnych. Swój wkład wnieśli sprzętem stolarskim i budowlanym : Józef Szpytma s. Edka Meka, Sławek Szpytma oraz Edek Kochmański. Dzieło rąk waszych pozostanie dla potomnych. Zaświadczy o społecznym zaangażowaniu i trosce o przyszłe pokolenia.
Maria Ryznar-Fołta
Są w życiu ludzie i chwile,
których się nie zapomina.
XI Zaduszki Skansenowskie - 3.11.2018r
Tradycyjnie w pierwszą sobotę listopada odbyła się uroczystość poświęcona pamięci zmarłych Markowian bądź zasłużonych dla Markowej. W tym wspominani byli : Śp. ks. prałat Stanisław Leja- proboszcz parafii Markowa w latach 1993-2008 i organista w naszej parafii w latach 1955 – 2012 Śp. Marian Cwynar. Uroczysta Msza Św . koncelebrowana pod przewodnictwem ks. biskupa Edwarda Białogłowskiego przywołała pamięć o zmarłych, ich oddanie i służbę na chwałę Bogu i ludziom. Licznie zgromadzeni goście, rodziny wspominanych i Markowianie słuchali wspomnień relacjonowanych przez : ks. Biskupa Edwarda Białogłowskiego, Czesławę Balawejder, Zbigniewa Kuźniara, Jana Kiliana, Piotra Cwynara i Wiesława Homę. Splendoru i powagi wspomnieniom dodał: Chór Parafialny z Panem Organistą Wiesławem Wigluszem , Kameralny Chór Męski i duet instrumentalny Sylwii Barcikowskiej i Eli Wilgusz.
Maria Ryznar-Fołta
III Ogólnopolski Zjazd Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej
i poświęcenie „Sadu Pamięci”
Od 17-19 października odbywały się uroczystości poświęcone „Sprawiedliwym” oraz tym,dzięki którym „owoce sprawiedliwych” zostały ukazane Światu. W Urzędzie Marszałkowskim w Rzeszowie w dniu 18 października odznaczono 35 „Sprawiedliwych” i wręczono odznaczenia nadane przez sejmik - “Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego. Otrzymali je Mateusz Szpytma, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej , Wiceprezes TPM, Elżbieta Rączy, pracownik IPN, współautorka trzech wystaw poświęconych Polakom Ratującym Żydów podczas II wojny światowej. Dla nas bardzo ważny był fakt odznaczenia ks. prałata Stanisława Lei, który był naszym proboszczem w latach 1993-2008. To dzięki staraniom ks. Stanisława dzisiaj toczy się proces beatyfikacyjny Rodziny Ulmów Odznaczenie w imieniu zmarłego odebrał brat –Tadeusz Leja. W dniu 19 października abp Adam Szal, metropolita przemyski poświęcił
„Sad Pamięci”. Uroczystościom towarzyszyła kompania honorowa 21 Brygady Strzelców Podhalańskich, poczty sztandarowe z Markowej : Szkoły im. Sług Bożych Rodziny Ulmów, OSP , Harcerskiej Drużyny oraz TPM. To wydarzenie buduje poczucie naszej narodowej wartości, kieruje przekaz mówiący o powinności poświęcania się dla innych.
Maria Ryznar-Fołta
fot. CKGM
Ogrodzenie działki z chałupą Szylarów tradycyjnym, drewnianym płotem – październik 2018
Wytworzenie ,wysuszenie oraz zabezpieczenie przed warunkami zewnętrznymi sztachet jest procesem długotrwałym. Rok temu przygotowaliśmy bale olchowe, potem pocięliśmy je na deski. Z desek wycięliśmy sztachety i suszyliśmy je się przez całe lato. Ponadto przygotowaliśmy słupki i dębowe poprzecznice. Po uzgodnieniach z właścicielem działki –Gminą ustaliliśmy warunki ogrodzenia i ruszyliśmy z pracami. Jesienna aura jest dość łaskawa. Z każdym kolejnym dniem przybywa płotu.
W Towarzystwie majstrem od wszystkich prac remontowo-budowlanych jest Edward Szpytma- Mek l.82. Niezawodnym pomocnikiem Edka jest Józef Szpytma l.83, nasz czynny kowal. Stałym uczestnikiem zmagań w Skansenie jest Tadeusz Balawejder. Do tej ekipy dołączył się Adam Bąk, Stanisław Czado, Wiesław Fołta i Franciszek Cyran. Franciszek Balawejder jak przystało na gospodarza Skansenu specjalizuje się w wielu dziedzinach. Ekipie Edwarda Szpytmy służy pomocą nie tylko techniczną, ale także wykazuje się umiejętnościami kulinarnymi.
Maria Ryznar-Fołta
Konferencja o ludobójstwie Polaków na kresach wschodnich
W dniu 7 października 2018 w Centrum Kultury Gminy Markowa odbyła się konferencja poświęconą mordom na kresach wschodnich dokonanych przez ukraińskich nacjonalistów.
Wysłuchaliśmy referatów historyków z Oddziału Rzeszowskiego IPN Panów: Tomasza Berezy i Piotra Chmielowca.
Pani Izabela Janiszewska- Obarek przypomniała o tragicznych losach na wschodzie swoich dziadków, których w maju 1944 roku zamordowali Ukraińcy wraz z trójką dzieci.
O losach Markowian z Wazowa koło Sokala mówił Pan Kazimierz Wyczarski.
Wsłuchana w przedmówców i w dyskusję wywołaną tematem konferencji oraz przeżyciami mojej rodziny uważam, że to były bardzo tragiczne czasy dla Polaków na wschodnich rubieżach. Klęska wrześniowa, okupacja sowiecka, szalejący nacjonalizm ukraiński, zsyłki na Sybir- to działania okupantów i bandytów niosące paraliżujący strach, lęki i śmierć.
Wojna się zakończyła i zapadła kurtyna milczenia nad tamtymi wydarzeniami. Polacy ze Wschodu, którzy ocaleli zostali zesłani na ziemie odzyskane na zachód lub na ziemie opuszczone przez Ukraińców. Oby historia tamtych czasów nigdy się nie powtórzyła!
Maria Ryznar-Fołta
fot. CKGM
Ciuchcią do Bachórza , dalej autobusem do Dubiecka
9.09.2018 rok
W niedzielny poranek po Prymarii członkowie i sympatycy TPM wybrali się na przejażdżkę Ciuchcią do Bachórza.
W Dubiecku spotkaliśmy się z działającymi społecznie członkami Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Dubieckiej. Oprowadzono nas po okolicznych atrakcjach turystycznych.
Zwiedziliśmy kościół parafialny w Dubiecku , którego budowę rozpoczęto 1933 roku , a konsekracji dokonał w 1952 roku ks. bp ordynariusz Franciszek Barda.
To bardzo okazała Świątynia z cudownym obrazem Matki Bożej Bolesnej.
W bliskim sąsiedztwie kościoła znajduje się bogaty zbiór prywatnego Muzeum Skamieniałości i Minerałów. To budzące podziwu miejsce zachwycało nas nie tylko zbiorami, ale pasją właściciela.
Zamek- Pałac Krasickich w Dubiecku nie posiada zbiorów muzealnych, został skomercjalizowany i służy jako obiekt hotelowo- restauracyjny. Parkowe okazy przyrodnicze dębów , platanów i lip przy alejkach i na dziedzińcu zamkowym poświadczają o jego dawnej świetności.
Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Dubieckiej zadbało o dawną Cerkiew greckokatolicką, która obecnie jest miejscem wielu imprez kulturalnych, wernisaży, koncertów , wystaw itp.
Na zakończenie naszej wyprawy Pani Danuta Śliwińska z Izby Regionalnej w Śliwnicy zaprezentowała historię zaklętą w rękodziełach i dawnych przedmiotach codziennego użytku. Nieopodal Budynku Izby przygotowano dla nas miejsce na ognisko. Korzystając z gościnności gospodyni mogliśmy wypić ciepłą herbatkę i kawę oraz upiec pyszne markowskie kiełbaski.
Wspólny śpiew i pogawędki przy ognisku zakończyły wojaże po ziemi Dubieckiej.
Dziękując wszystkim , którzy poświęcili swój czas złożyliśmy gospodarzom zaproszenie do Markowej, aby podzielić się osiągnięciami na niwie naszych społecznych poczynań.
Maria Ryznar-Fołta
„Dawniej to było inaczej….”
Z sentymentem wspominamy lata , kiedy byliśmy dziećmi i dorastaliśmy w środowisku wiejskim. W pocie czoła pracowaliśmy z rodzicami , rodzeństwem i dziadkami od wczesnej wiosny przy otwieraniu kopców ziemniaczanych aż do późnej jesieni przy zbiorze poplonowej rzepy. Pracy w gospodarstwie nigdy nie brakowało, pomimo wkraczającego postępu technicznego. Obraz naszych wsi zmieniał się w tempie, z którym nie mogli pogodzić się najstarsi mieszkańcy. Był to jednak proces nieodwracalny. Konie zastąpione zostały ciągnikami. Proste, ręczne narzędzia: sierpy i kosy wypierały kosiarki, żniwiarki, snopowiązałki i kombajny. Zaakceptowaliśmy zachodzące zmiany, nawet nam się podobała lżejsza praca z lepszymi efektami ekonomicznymi. Ale jest w nas coś, co tęskni za tym co było. Chętnie wracamy do wspomnień. Dla przypomnienia przekazujemy obrazy z żytnich żniw w Markowej. Pogoda nas nie rozpieszcza, ale może uda się pozyskać słomę na kiczki i ziarno na ciemny, żytni chleb.
Maria Ryznar- Fołta
XV Dzień Otwartych Drzwi w Zagrodzie – Muzeum Wsi w Markowej.
1 lipca 2018r., mimo niesprzyjającej pogody, licznie zebraliśmy się w Skansenie. Po krótkim przywitaniu zaproszonych gości prowadzący zaprosili nas do zwiedzania zagrody. Idąc, na każdym kroku spotykaliśmy ludzi, którzy prezentowali ciężką pracę na wsi. Zapytani, z wielką pasją i zaangażowaniem opowiadali o swoim zawodzie. Jeśli tylko nie brakowało nam odwagi mogliśmy na chwilę wcielić się w rolę kowala, młynarza , rymarza czy jeszcze całkiem kogoś innego, bo wybór był bardzo duży. Nagle zaczęło się „palić’. Zawyła syrena i na miejsce „pożaru” przybyły na sygnale trzy wozy strażackie, które bardzo szybko poradziły sobie z „ogniem”. Wszak nie byli to przecież strażacy na rowerach jak w ubiegłym roku ,tylko nowoczesne jednostki. Po pokazach nastąpiła część artystyczna. Z wielką przyjemnością obejrzeliśmy tańce ludowe w wykonaniu „Markusów i Markowian, wysłuchaliśmy orkiestry dętej i zespołu śpiewaczego. I tak zapadł wieczór, a wraz z nim rozpoczęła się zabawa taneczna, której nie przerwał nawet rzęsisty deszcz.
Justyna Olbrycht
OGŁOSZENIE KONKURSU WIEDZY
„Moja Wieś Markowa”
Towarzystwo Przyjaciół Markowej ogłasza konkursu wiedzy o Markowej „Moja Wieś Markowa”
W Konkursie mogą uczestniczyć mieszkańcy wsi Markowa w dwóch grupach wiekowych;
I grupa – dzieci i młodzież do 18 lat,
II grupa – dorośli.
Zgłoszenia do konkursu przyjmowane będą do dnia 6 lipca 2018 w Bibliotece
w Markowej w dniach od poniedziałku do piątku w godzinach od 10.00- 18.00 i w soboty od 14.00- 18.00.
Uczestnik po zgłoszeniu się do konkursu otrzyma zakres tematyczny pytań konkursowych.
Konkurs odbywać się będzie w budynku Centrum Kultury Gminy Markowa
w dniu 21 lipca 2018 r o godzinie 18.30.
Laureaci konkursu otrzymają nagrody w postaci sprzętu turystycznego.
Każdy Uczestnik konkursu otrzyma nagrodę książkową ”Dawniej o czasach i ludziach
w Markowej”.
Aby wziąć udział w konkursie należy złożyć zgłoszenie Uczestnika odpowiednio
do grup wiekowych załączone do regulaminu konkursu:
- Załącznik nr 1 (wypełniają dzieci i młodzież do 18 lat),
- Załącznik nr 2 (wypełniają dorośli),
- Załącznik nr 3 (wypełniają wszyscy uczestnicy konkursu),
Regulamin konkursu wraz z załącznikami dostępny na stronach:
- Skansenu www.skansen-markowa.pl
- stronie internetowej szkoły www.spmarkowa.pl
- stronie internetowej Centrum Kultury www.ckgm.pl
i w Bibliotece w Markowej.
REGULAMIN Z ZAŁĄCZNIKAMI - POBIERZ
Markowa 19.06.2018 r.
Prezes Towarzystwa Przyjaciół Markowej
Maria Ryznar-Fołta