ZAGRODA - MUZEUM WSI MARKOWA
Towarzystwo Przyjaciół Markowej
Wszystko ma swój czas,
i jest wyznaczona godzina
na wszystkie sprawy pod niebem. koh3,1
Przyszedł czas ,aby zająć się pracami wykończeniowymi przy chałupie Szylarów.
Obiekt ten nabrał „rumieńców ” już po ogrodzeniu działki nowym , drewnianym płotem. Obecnie wykonane zostały posadzki pod podłogi. To dobry start w tym sezonie zachęcający nas do dalszych działań.
Maria Ryznar-Fołta
Jeśli zapusty pogodne bywają ,
Świąt Wielkanocnych tak się spodziewają.
Na zakończenie karnawału, na „zapusty” w dniach 4 i 5 marca 2019roku odbywały się spotkania klas ósmych w Skansenie z seniorami Towarzystwa. Edward Szpytma z małżonką Zofią i Franciszek Rut wspominali dawne czasy. Mówiliśmy o tym jak się kiedyś młodzi bawili , jak ciężko pracowali i jak często
o ich wyborach życiowych decydowali rodzice. Młody chłopak miał baczyć na powiedzenie rodzica: na ładnej gębie pszenicy nie posiejesz.
Młodzież z wychowawczyniami: p. Ewą Nowak i p. Marią Małek zwiedzały naszą Zagrodę.
Zachęcaliśmy młodzież do współpracy z Towarzystwem zapraszając na niedzielne spotkania wakacyjne.
Maria Ryznar-Fołta
Chwała Bogu na wysokościach,
a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania.
Łk. 2,14
Na Szczęście, na zdrowie na ten Nowy Rok…
Na dobre w progi naszego Skansenu weszła tradycja wspólnego śpiewania kolęd. W sobotę 21 stycznia 2019 roku licznie zgromadzeni członkowie TPM i zaproszeni goście spotkali się ,aby śpiewać kolędy. Zaproszonych gości powitała Prezes Towarzystwa Maria Małek. Cieszyliśmy się z obecnością wśród nas Wójta Gminy –Mirosława Maca. Członek Zarządu Powiatu – Dyrektor CKGM Jan Kilian służył nie tylko akompaniamentem akordeonowym i ale też wraz małżonką Marią przewodzili śpiewaniu kolęd. Wśród zaproszonych gości pojawili się: Krzysztof Szczypek z żoną Teresą i Mikołaj Kornecki z żoną Joanną. Obaj panowie pracowali dla Towarzystwa jako projektanci naszych obiektów muzealnych. Spotkanie przebiegało w przyjacielskiej atmosferze przy wspomnieniach nawiązujących do wielkiego wysiłku założycieli i budowniczych Zagrody, a w szczególności Tadeusza Ruta – wieloletniego Prezesa.
Maria Ryznar-Fołta
Tylko fotografie nie liczą się z czasem
pokazują babcię jak chudą dziewczynkę
z wiosną na czerwonych gałęziach wikliny
jej piłkę sprzed pół wieku i wróble jak liście…
ks. J.Twardowski
Markowa w fotografii Tadeusza Rusinka
Powracamy do nie tak bardzo odległej historii - lata pięćdziesiąte poprzedniego stulecia. W dniu 15 stycznia w Sali CKGM rozpoznawaliśmy wydarzenia i osoby biorące w nich udział z fotografii Rusinka z 1955 roku. Korzystając z rzutnika wyświetlaliśmy na dużym ekranie stare fotografie. Wśród rozpoznających byli : Zosia i Edek Szpytmowie, Antek i Zosia Olbrychtowie, Wiesiek Homa, Jan Kilian, Edek Bar, Jasiu i Hela Kochmańscy, Franek Balawejder, Romek Kluz. Zebrani rozpoznawali miejsca, wydarzenia i osoby. Jednak nie udało się w pełni zidentyfikować wszystkich. Zapisy prowadziła Halinka Kud i Maria Ryznar- Fołta. Czeka nas wiele pracy . Zdjęć jest około 3000 szt.
Zapraszamy chętnych do współpracy przy identyfikacji fotografii.
Maria Ryznar-Fołta
Niech bezgraniczna Miłość płynąca z betlejemskiego żłóbka gości każdego dnia w naszych sercach.
Błogosławionych Świąt Bożego Narodzenia i Szczęśliwego Nowego Roku życzy
zarząd Towarzystwa Przyjaciół Markowej.
Kolorowe „Pająki”
W trosce o zachowanie tradycji w ramach współpracy z naszą Szkołą Podstawową zorganizowaliśmy warsztaty adwentowe. Młodzież klas szóstych z wychowawczyniami: p. Magdaleną Grzybowską -Rogala i p. Renatą Olbrycht odwiedziła nasz Skansen. Uczniowie spotkali się z seniorami TPM i instruktorką Martą Szylar prowadzącą naukę robienia dekoracyjnych pająków. Jak się okazało, wbrew pozorom robienie pająków nie jest prostym zajęciem. Wymaga dużej cierpliwości i wytrwałości. Warsztaty pokazały zainteresowanie grupy tworzeniem tego typu przedświątecznych ozdób . Nasi seniorzy zaprezentowali stare ozdoby choinkowe i opowiadali o tym jak to drzewiej bywało w oczekiwaniu na Boże Narodzenie. W tym czasie przygotowaniom do świąt podporządkowano wiejskie zajęcia w gospodarstwie i w domu. W adwentowe wieczory dzieci i kobiety, a zwłaszcza panny troszczyły się o wystrój dekoracyjny chałupy i jej estetykę. Ładnie zdobione różnoraką plastyką wnętrze świadczyło o zręczności oraz wpojonej potrzebie porządku i czystości dziewczyny, co stanowiło atut w oczach kawalerów. Do wykonania ozdób używano łatwo dostępnych materiałów: słomy, orzechów, wydmuszek jaj, kolorowych papierów i bibuł. Z surowców powstawały rozmaite ozdoby choinkowe i stroiki do wiejskich izb. W Markowej niemal w każdej izbie wisiały piękne, kolorowe pająki. Konstrukcje pająków zadziwiały swoją oryginalnością i urokiem. Liturgia Kościoła splatała się z chłopskimi wierzeniami i zwyczajami owocując religijnością i sposobami świętowania niepowtarzalnymi jak cała polska kultura ludowa.
Maria Ryznar-Fołta
100-lecie odzyskania Niepodległości – 11 listopada 2018
Wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych
W niedzielne popołudnie licznie zgromadzeni mieszkańcy Markowej kontynuując świętowanie 100- lecie Odzyskania Niepodległości zebrali się w CKGM. Zebranych przywitała Pani Maria Małek Prezes Towarzystwa Przyjaciół Markowej.
Ks. Damian Toczek i pan Wiesław Wiglusz z córką Elżbietą poprowadzili wspólny śpiewanie Pieśni Patriotycznych.
Teksty śpiewanych pieśni wyświetlone przez Łukasza Kielara na dużym ekranie przypominały zapomniane strofy.
Udział w spotkaniu to mała cząstka naszej powinności wobec Ojczyzny, naszej ziemi. Tu wzrastamy, tu są groby naszych przodków, tu są nasze korzenie, tu jest nasza Ojczyzna-Matka. A Matce należy się szczególny szacunek.
Maria Ryznar-Fołta
Jesienne porządki
Jesień to czas przemijającego i spadającego uroku letnich dni. Ten „urok” opadł właśnie obficie na terenie naszej Zagrody. Było co robić, ale było też z kim pracować.
Zespół czternastoosobowy wyposażony w dobry humor i pogodę ducha powalczył skutecznie z „pierzyną” liści usłanych po wszystkich zakamarkach na terenie Skansenu. Pracowaliśmy nie tylko my, ale także maszyny wspomagające i dmuchawa do liści o której pomyślała Grażynka Bar. Gospodarz był zadowolony i my też.
Dziękowaliśmy sobie wzajemnie za miłą współpracę.
Maria Ryznar-Fołta
"Cierpliwość, wytrwałość i pot
tworzą niepokonaną kombinację sukcesu."
Napoleon Bonaparte
Wiecha na ogrodzeniu Zagrody- Skansenu.
Przychylność Niebios i życzliwość ludzka sprzyja tym, którzy kochają pracę i ludzi. Rok temu przygotowaliśmy bale olchowe z przeznaczeniem na wyrób sztachet. Dzisiaj świętujemy. To dzięki uporowi i ciągłym zmaganiom Edwarda i Józefa Szpytmy, Tadeusza i Franciszka Balawejdera, Adama Bąka, Ryszarda Szpunara, Wacka Szpytmy, Staszka Czady, Józefa Flejszara, Józefa Rejzera ,Andrzeja Gonciarza, Franciszka Cyrana mamy nowe ogrodzenie wokół obiektów muzealnych. Swój wkład wnieśli sprzętem stolarskim i budowlanym : Józef Szpytma s. Edka Meka, Sławek Szpytma oraz Edek Kochmański. Dzieło rąk waszych pozostanie dla potomnych. Zaświadczy o społecznym zaangażowaniu i trosce o przyszłe pokolenia.
Maria Ryznar-Fołta
Są w życiu ludzie i chwile,
których się nie zapomina.
XI Zaduszki Skansenowskie - 3.11.2018r
Tradycyjnie w pierwszą sobotę listopada odbyła się uroczystość poświęcona pamięci zmarłych Markowian bądź zasłużonych dla Markowej. W tym wspominani byli : Śp. ks. prałat Stanisław Leja- proboszcz parafii Markowa w latach 1993-2008 i organista w naszej parafii w latach 1955 – 2012 Śp. Marian Cwynar. Uroczysta Msza Św . koncelebrowana pod przewodnictwem ks. biskupa Edwarda Białogłowskiego przywołała pamięć o zmarłych, ich oddanie i służbę na chwałę Bogu i ludziom. Licznie zgromadzeni goście, rodziny wspominanych i Markowianie słuchali wspomnień relacjonowanych przez : ks. Biskupa Edwarda Białogłowskiego, Czesławę Balawejder, Zbigniewa Kuźniara, Jana Kiliana, Piotra Cwynara i Wiesława Homę. Splendoru i powagi wspomnieniom dodał: Chór Parafialny z Panem Organistą Wiesławem Wigluszem , Kameralny Chór Męski i duet instrumentalny Sylwii Barcikowskiej i Eli Wilgusz.
Maria Ryznar-Fołta
III Ogólnopolski Zjazd Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej
i poświęcenie „Sadu Pamięci”
Od 17-19 października odbywały się uroczystości poświęcone „Sprawiedliwym” oraz tym,dzięki którym „owoce sprawiedliwych” zostały ukazane Światu. W Urzędzie Marszałkowskim w Rzeszowie w dniu 18 października odznaczono 35 „Sprawiedliwych” i wręczono odznaczenia nadane przez sejmik - “Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego. Otrzymali je Mateusz Szpytma, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej , Wiceprezes TPM, Elżbieta Rączy, pracownik IPN, współautorka trzech wystaw poświęconych Polakom Ratującym Żydów podczas II wojny światowej. Dla nas bardzo ważny był fakt odznaczenia ks. prałata Stanisława Lei, który był naszym proboszczem w latach 1993-2008. To dzięki staraniom ks. Stanisława dzisiaj toczy się proces beatyfikacyjny Rodziny Ulmów Odznaczenie w imieniu zmarłego odebrał brat –Tadeusz Leja. W dniu 19 października abp Adam Szal, metropolita przemyski poświęcił
„Sad Pamięci”. Uroczystościom towarzyszyła kompania honorowa 21 Brygady Strzelców Podhalańskich, poczty sztandarowe z Markowej : Szkoły im. Sług Bożych Rodziny Ulmów, OSP , Harcerskiej Drużyny oraz TPM. To wydarzenie buduje poczucie naszej narodowej wartości, kieruje przekaz mówiący o powinności poświęcania się dla innych.
Maria Ryznar-Fołta
fot. CKGM
Ogrodzenie działki z chałupą Szylarów tradycyjnym, drewnianym płotem – październik 2018
Wytworzenie ,wysuszenie oraz zabezpieczenie przed warunkami zewnętrznymi sztachet jest procesem długotrwałym. Rok temu przygotowaliśmy bale olchowe, potem pocięliśmy je na deski. Z desek wycięliśmy sztachety i suszyliśmy je się przez całe lato. Ponadto przygotowaliśmy słupki i dębowe poprzecznice. Po uzgodnieniach z właścicielem działki –Gminą ustaliliśmy warunki ogrodzenia i ruszyliśmy z pracami. Jesienna aura jest dość łaskawa. Z każdym kolejnym dniem przybywa płotu.
W Towarzystwie majstrem od wszystkich prac remontowo-budowlanych jest Edward Szpytma- Mek l.82. Niezawodnym pomocnikiem Edka jest Józef Szpytma l.83, nasz czynny kowal. Stałym uczestnikiem zmagań w Skansenie jest Tadeusz Balawejder. Do tej ekipy dołączył się Adam Bąk, Stanisław Czado, Wiesław Fołta i Franciszek Cyran. Franciszek Balawejder jak przystało na gospodarza Skansenu specjalizuje się w wielu dziedzinach. Ekipie Edwarda Szpytmy służy pomocą nie tylko techniczną, ale także wykazuje się umiejętnościami kulinarnymi.
Maria Ryznar-Fołta
Konferencja o ludobójstwie Polaków na kresach wschodnich
W dniu 7 października 2018 w Centrum Kultury Gminy Markowa odbyła się konferencja poświęconą mordom na kresach wschodnich dokonanych przez ukraińskich nacjonalistów.
Wysłuchaliśmy referatów historyków z Oddziału Rzeszowskiego IPN Panów: Tomasza Berezy i Piotra Chmielowca.
Pani Izabela Janiszewska- Obarek przypomniała o tragicznych losach na wschodzie swoich dziadków, których w maju 1944 roku zamordowali Ukraińcy wraz z trójką dzieci.
O losach Markowian z Wazowa koło Sokala mówił Pan Kazimierz Wyczarski.
Wsłuchana w przedmówców i w dyskusję wywołaną tematem konferencji oraz przeżyciami mojej rodziny uważam, że to były bardzo tragiczne czasy dla Polaków na wschodnich rubieżach. Klęska wrześniowa, okupacja sowiecka, szalejący nacjonalizm ukraiński, zsyłki na Sybir- to działania okupantów i bandytów niosące paraliżujący strach, lęki i śmierć.
Wojna się zakończyła i zapadła kurtyna milczenia nad tamtymi wydarzeniami. Polacy ze Wschodu, którzy ocaleli zostali zesłani na ziemie odzyskane na zachód lub na ziemie opuszczone przez Ukraińców. Oby historia tamtych czasów nigdy się nie powtórzyła!
Maria Ryznar-Fołta
fot. CKGM
Ciuchcią do Bachórza , dalej autobusem do Dubiecka
9.09.2018 rok
W niedzielny poranek po Prymarii członkowie i sympatycy TPM wybrali się na przejażdżkę Ciuchcią do Bachórza.
W Dubiecku spotkaliśmy się z działającymi społecznie członkami Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Dubieckiej. Oprowadzono nas po okolicznych atrakcjach turystycznych.
Zwiedziliśmy kościół parafialny w Dubiecku , którego budowę rozpoczęto 1933 roku , a konsekracji dokonał w 1952 roku ks. bp ordynariusz Franciszek Barda.
To bardzo okazała Świątynia z cudownym obrazem Matki Bożej Bolesnej.
W bliskim sąsiedztwie kościoła znajduje się bogaty zbiór prywatnego Muzeum Skamieniałości i Minerałów. To budzące podziwu miejsce zachwycało nas nie tylko zbiorami, ale pasją właściciela.
Zamek- Pałac Krasickich w Dubiecku nie posiada zbiorów muzealnych, został skomercjalizowany i służy jako obiekt hotelowo- restauracyjny. Parkowe okazy przyrodnicze dębów , platanów i lip przy alejkach i na dziedzińcu zamkowym poświadczają o jego dawnej świetności.
Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Dubieckiej zadbało o dawną Cerkiew greckokatolicką, która obecnie jest miejscem wielu imprez kulturalnych, wernisaży, koncertów , wystaw itp.
Na zakończenie naszej wyprawy Pani Danuta Śliwińska z Izby Regionalnej w Śliwnicy zaprezentowała historię zaklętą w rękodziełach i dawnych przedmiotach codziennego użytku. Nieopodal Budynku Izby przygotowano dla nas miejsce na ognisko. Korzystając z gościnności gospodyni mogliśmy wypić ciepłą herbatkę i kawę oraz upiec pyszne markowskie kiełbaski.
Wspólny śpiew i pogawędki przy ognisku zakończyły wojaże po ziemi Dubieckiej.
Dziękując wszystkim , którzy poświęcili swój czas złożyliśmy gospodarzom zaproszenie do Markowej, aby podzielić się osiągnięciami na niwie naszych społecznych poczynań.
Maria Ryznar-Fołta
„Dawniej to było inaczej….”
Z sentymentem wspominamy lata , kiedy byliśmy dziećmi i dorastaliśmy w środowisku wiejskim. W pocie czoła pracowaliśmy z rodzicami , rodzeństwem i dziadkami od wczesnej wiosny przy otwieraniu kopców ziemniaczanych aż do późnej jesieni przy zbiorze poplonowej rzepy. Pracy w gospodarstwie nigdy nie brakowało, pomimo wkraczającego postępu technicznego. Obraz naszych wsi zmieniał się w tempie, z którym nie mogli pogodzić się najstarsi mieszkańcy. Był to jednak proces nieodwracalny. Konie zastąpione zostały ciągnikami. Proste, ręczne narzędzia: sierpy i kosy wypierały kosiarki, żniwiarki, snopowiązałki i kombajny. Zaakceptowaliśmy zachodzące zmiany, nawet nam się podobała lżejsza praca z lepszymi efektami ekonomicznymi. Ale jest w nas coś, co tęskni za tym co było. Chętnie wracamy do wspomnień. Dla przypomnienia przekazujemy obrazy z żytnich żniw w Markowej. Pogoda nas nie rozpieszcza, ale może uda się pozyskać słomę na kiczki i ziarno na ciemny, żytni chleb.
Maria Ryznar- Fołta
XV Dzień Otwartych Drzwi w Zagrodzie – Muzeum Wsi w Markowej.
1 lipca 2018r., mimo niesprzyjającej pogody, licznie zebraliśmy się w Skansenie. Po krótkim przywitaniu zaproszonych gości prowadzący zaprosili nas do zwiedzania zagrody. Idąc, na każdym kroku spotykaliśmy ludzi, którzy prezentowali ciężką pracę na wsi. Zapytani, z wielką pasją i zaangażowaniem opowiadali o swoim zawodzie. Jeśli tylko nie brakowało nam odwagi mogliśmy na chwilę wcielić się w rolę kowala, młynarza , rymarza czy jeszcze całkiem kogoś innego, bo wybór był bardzo duży. Nagle zaczęło się „palić’. Zawyła syrena i na miejsce „pożaru” przybyły na sygnale trzy wozy strażackie, które bardzo szybko poradziły sobie z „ogniem”. Wszak nie byli to przecież strażacy na rowerach jak w ubiegłym roku ,tylko nowoczesne jednostki. Po pokazach nastąpiła część artystyczna. Z wielką przyjemnością obejrzeliśmy tańce ludowe w wykonaniu „Markusów i Markowian, wysłuchaliśmy orkiestry dętej i zespołu śpiewaczego. I tak zapadł wieczór, a wraz z nim rozpoczęła się zabawa taneczna, której nie przerwał nawet rzęsisty deszcz.
Justyna Olbrycht
OGŁOSZENIE KONKURSU WIEDZY
„Moja Wieś Markowa”
Towarzystwo Przyjaciół Markowej ogłasza konkursu wiedzy o Markowej „Moja Wieś Markowa”
W Konkursie mogą uczestniczyć mieszkańcy wsi Markowa w dwóch grupach wiekowych;
I grupa – dzieci i młodzież do 18 lat,
II grupa – dorośli.
Zgłoszenia do konkursu przyjmowane będą do dnia 6 lipca 2018 w Bibliotece
w Markowej w dniach od poniedziałku do piątku w godzinach od 10.00- 18.00 i w soboty od 14.00- 18.00.
Uczestnik po zgłoszeniu się do konkursu otrzyma zakres tematyczny pytań konkursowych.
Konkurs odbywać się będzie w budynku Centrum Kultury Gminy Markowa
w dniu 21 lipca 2018 r o godzinie 18.30.
Laureaci konkursu otrzymają nagrody w postaci sprzętu turystycznego.
Każdy Uczestnik konkursu otrzyma nagrodę książkową ”Dawniej o czasach i ludziach
w Markowej”.
Aby wziąć udział w konkursie należy złożyć zgłoszenie Uczestnika odpowiednio
do grup wiekowych załączone do regulaminu konkursu:
- Załącznik nr 1 (wypełniają dzieci i młodzież do 18 lat),
- Załącznik nr 2 (wypełniają dorośli),
- Załącznik nr 3 (wypełniają wszyscy uczestnicy konkursu),
Regulamin konkursu wraz z załącznikami dostępny na stronach:
- Skansenu www.skansen-markowa.pl
- stronie internetowej szkoły www.spmarkowa.pl
- stronie internetowej Centrum Kultury www.ckgm.pl
i w Bibliotece w Markowej.
REGULAMIN Z ZAŁĄCZNIKAMI - POBIERZ
Markowa 19.06.2018 r.
Prezes Towarzystwa Przyjaciół Markowej
Maria Ryznar-Fołta
Wycieczka Towarzystwa Przyjaciół Markowej w Pieniny
Wszystko ma swój czas,
i jest wyznaczona godzina
na wszystkie sprawy pod niebem (Koh 3,1).
W utrudzeniu codziennym znaleźliśmy czas na wspólny dwudniowy wyjazd członków Towarzystwa w Pieniny. W pierwszym dniu 16 czerwca zwiedziliśmy kościół w Dębnie Podhalańskim. Od 2003 roku zabytek ten wpisany jest na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCi funkcjonuje jako czynny kościół parafialny. W drodze do Czorsztyna zadziwiała nas swoim urokiem przyroda Pienin. Po zwiedzeniu ruin zamku w Czorsztynie odpoczywaliśmy podczas rejsu statkiem po zalewie czorsztyńskim. Dzień zakończyliśmy w Szczawnicy.
Zatrzymaliśmy się w centrum kurortu w willi „Horwatówka” . Był to czas na biesiadowanie i zasłużony wypoczynek. W niedzielny poranek mieliśmy duży wybór Mszy Św. w pobliskim kościele i skorzystaliśmy z odpustu parafialnego Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Realizując plan wycieczki udaliśmy się do Muzeum Pienińskiego w Szlachtowej, a następnie do Jaworek, aby przejść wąwóz Homole. Nie było łatwo „seniorom” pokonać wąwóz , ale się udało. Wspólny obiad w Krościenku zbliżał nas do końca wyprawy. Powróciliśmy do swoich późnym wieczorem.
Maria Ryznar-Fołta
„Upór jest jak łódka, wsiądziesz do niej i przepłyniesz”